SPIS TREŚCI

1. Towarzystwo Naukowe we Lwowie
2. Polskie Towarzystwo Filozoficzne
3. Polskie Towarzystwo Filologiczne
4. Polskie Towarzystwo Historyczne
5. Towarzystwo Geograficzne
6. Lwowski Oddział Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika
7.Towarzystwo Lekarskie
8.Polskie Towarzystwo Politechniczne
9.Liga Obrony Powietrznej Państwa
10.Związek Awiatyczny Studentów Politechniki
11.Lwowskie Towarzystwo Fotograficzne
12.Kasyno i Koło Literacko-Artystyczne
13.Zawodowy Związek Literacki
14.Powszechne wykłady Uniwersytetu i Politechniki
15.Tow. Uniwersytetu Robotniczego
16.Unwersytet Ludowy im. A. Mickiewicza
17.Niedzielne popularne wykłady higieniczne

ALMANACH LWOWSKI

"ATENEUM"

1928

Drukiem A.Gojawiczyńskiego
Lwów, Kopernika 20, 1928

str. 65-89

PRACA NAUKOWA I OŚWIATOWA

TOWARZYSTWO NAUKOWE WE LWOWIE.

Pierwsze i najpoważniejsze miejsce w szeregu Towarzystw, zajmujących się ściśle naukowo poszczególnemi gałęziami wiedzy, zajmuje we Lwowie bezsprzecznie: „Towarzystwo naukowe". Podzielone na trzy Wydziały, a to: I. Wydział filologiczny, II. Wydział historyczno-filozoficzny, III. Wydział matematyczno - przyrodniczy, posiadając nadto: Sekcję historji sztuki i kultury pracuje na naszym gruncie kierowane umiejętną dłonią tej miary uczonego o europejskiej sławie, co Prof Dr. Oswald Balzer ad maiorem Reipublicae gloriam niesłychanie wydatnie, bogacąc naukę polską w prace cenne, posiadające pierwszorzędną wartość naukową.

Przedstawiając działalność Towarzystwa naukowego nie możemy krępować się datami zakreślonemi przez Redakcję Almanachu ze względu na to, że rok administracyjny Towarzystwa przypada na koniec czerwca i, że wtedy odbywają się doroczne posiedzenia, w czasie których składa sprawozdanie z działalności Towarzystwa jego Przewodniczący i Sekretarz Generalny. Przemówienie Prof. D-ra Oswalda Balzera, wygłoszone na posiedzeniu publicznem 23 czerwca 1927 r., stwierdza intensywność pracy Towarzystwa, której najlepszym miernikiem są referaty i dyskusje na posiedzeniach naukowych, których na wszystkich trzech Wydziałach i Sekcji historji sztuki i kultury wygłoszono w ciągu roku 1926 około 60 i to, jak stwierdza Czcigodny Prezes: „z najrozmaitszych dziedzin wiedzy, poruszających nieraz zagadnienia szczególnie doniosłe, zawsze ze spostrzeżeniami nowemi, nieraz również szczególnie ważnemi". Rok 1927 w pierwszej swej połowie dał tych referatów zwyż 30. Równie doniosłym miernikiem pracy był szereg naukowych publikacyj, które Towarzystwo naukowe w tym czasie wydało (9). Środki finansowe, które muszą być regulatorem wydajności publikacyjnej pracy Towarzystwa znalazło Towarzystwo w zasiłkach Min. W. R. i O. P., które dzięki orędownictwu dyr. Dep. nauk. p. Stanisława Michalskiego wyniosły w roku 1926 kwotę: 26.000 złp., zaś w pierwszym półroczu 1927 kwotę: 14.000 złp. Równie wydatnie wspomógł Towarzystwo Dr. Bolesław Orzechowicz, który w oznaczonym czasokresie złożył kwotę: 20.000 dolarów (1) Kwota ta dołączona ma być do uprzednio ofiarowanej i stanowić zaczątek fundacji, która stanie się płynną, kiedy skutkiem oprocentowania, czy też nowych wpływów dojdzie do wysokości 200.000 dolarów. W czerwcu 1927 roku kwota ta doszła już sumy 40.000 dolarów. Pozatem zasilił fundusze Towarzystwa Mecenas Dr. Jan Wierzbicki ze Stanisławowa, ofiarowując mu 270 sztuk akcyj, ponadto p. Jan Szafrański ze Lwowa i Kasyno i Koło literacko - artystyczne. Dzięki tym ofiarom i dochodom płynącym z rozsprzedaży publikacyj Towarzystwo jest w możności w skromnych wprawdzie rozmiarach, ale statecznie, rozwijać swoją działalność. Ogółem rozporządza Towarzystwo 16-tu funduszami różnej wysokości, nierzadko jednak skutkiem dewaluacji bardzo nikłemi, przeznaczonemi na specjalne wydawnicze.

Członkowie Towarzystwa dzielą się na czynnych (miejscowych i zamiejscowych) i przybranych (miejscowych i zamiejscowych). Powołanie członków nowych odbywa się na posiedzeniu dorocznem. Skład Towarzystwa z końcem czerwca 1927 roku przedstawia się następująco:

Zarząd.
Prezes: Oswald Balzer.
Wiceprezes: Władysław Abraham.
Kierownicy Wydziałów: I. Wilhelm Bruchnalski; II. Władysław Abraham; III. Jan Hirschler.
Sekretarz generalny: Przemysław Dąbkowski.
Sekretarze Wydziałów: I. Tadeusz Lehr-Spławiński, II. Stanisław Zakrzewski, III. Benedykt Fuliński.

Członkowie.

Wydział I filologiczny.

Członkowie czynni miejscowi: Bernacki Ludwik; Bruchnalski Wilhelm; Bulanda Edmund; Chybiński Adolf; Ganszyniec Ryszard; Hahn Wiktor; ks. Klawek Aleksy; Kleiner Juljusz; Kotwicz Władysław; Kucharski Eugenjusz; Lehr-Spławiński Tadeusz; Pawlikowski Jan Gwalbert; Petzold Emil; Podlacha Władysław; Porębowicz Edward; Śmiałek Wincenty; Witkowski Stanisław. Członkowie czynni zamiejscowi: Baudouin de Courtenay Jan, Warszawa; Brückner Aleksander, Berlin; Chrzanowski Ignacy, Kraków; Ćwikliński Ludwik, Poznań; Grabowski Tadeusz, Poznań; Gubrynowicz Bronisław, Warszawa; Kallenhach Józef, Kraków; Łoś Jan, Kraków; Nitsch Kazimierz, Kraków; Porzeziński Wiktor, Warszawa; Ptaszycki Stanisław, Warszawa; Rozwadowski Jan Michał, Kraków; Sinko Tadeusz, Kraków; Sternbach Leon, Kraków; Tomkowicz Stanisław, Kraków; Ułaszyn Henryk, Poznań; Zieliński Tadeusz, Warszawa.

Członkowie przybrani: Auerbach Majer; Badecki Karol; Bednarowski Adolf; Chodaczek Władysław; Czerny Zygmunt; ks. Feicht Hieronim, Wilno ; Gębarowicz Mieczysław; Gaertner Henryk; Janów Jan; Jarecki Kazimierz; Kolbuszewski Kazimierz, Wilno; Kotula Rudolf; Kowalski Jerzy; Kozicki Władysław; Kuryłowicz Jerzy; Leciejewski Jan; Łempicki Stanisław; Passendorfer Artur; Smolka Franciszek; Stasiak Stefan; Stroner Władysław; Tarnawski Władysław; Treter Mieczysław, Warszawa; Wójcikówna Bronisława; Vrtel-Wierczyński Stefan.

Wydział II historyczno-filozoficzny.

Członkowie czynni miejscowi: Abraham Władysław; Balzer Oswald; Bostel Ferdynand; Bujak Franciszek ; Dąbkowski Przemysław; Finkel Ludwik; Głąbiński Stanisław; Makarewicz Juljusz; Piniński hr. Leon; Prochaska Antoni; Ptaśnik Jan; Radzimiński Luba Zygmunt; Starzyński Stanisław; Szelągowski Adam: Twardowski Kazimierz; Wartenberg Mścisław; Zakrzewski Stanisław.

Członkowie czynni zamiejscowi: Bider Jarosław, Praga; Bobczew Stefan, Sofja; Bobrzyński Michał, Garby; Dembiński Bronisław, Poznań; Fierich Franciszek Ksawery, Kraków; ks. Fijałek Jan, Kraków; Goli Jarosław, Praga; Kadlec Karol, Praga; Kutrzeba Stanisław, Kraków; Jorga Mikołaj, Bukareszt; Lord Howard Robert, Cambridge Mass.; Łukasiewicz Jan, Warszawa; Mażuranić Włodzimierz, Zagrzeb; Niederle Lubor, Praga; Pape? Fryderyk, Kraków ; Prou Maurycy, Paryż; Semkowicz Władysław, Kraków; Tamassia Józef, Padwa; Witwicki Władysław, Warszawa.

Członkowie przybrani: Allerhand Maurycy; Barwiński Eugeniusz; Caro Leopold; Chlamtacz Marceli; Chmie-Adam, Kraków; Chyliński Konstanty; Czołowski Aleksander; Doliński Aleksander; Dubanowicz Edward; Erlich; Fischer Adam; Górka Olgierd; Halban Leon; Hartleb Kazimierz; Kozłowski Leon; Longchamps Roman ; Michalski Jerzy, Warszawa; Modelski Teofil, Wilno; Nanke Czesław; Nowotny Juljan; Pazdro Zbigniew; Polaczkówna Helena; Schorr Mojżesz, Warszawa; Silnicki Tadeusz; Smogorzewski; Stefka Kamil; ks. Szydelski Szczepan; Zajączkowski Stanisław.

Wydział III matematyczno-przyrodniczy.

Członkowie czynni miejscowi: Arctowski Henryk Bronisław; Banach Stefan; Beck Adolf; Czekanowski Jan; Dybowski Benedykt; Franke Marjan; Fuliński Benedykt; Grabowski Lucjan; Groër Franciszek; Hirschler Jan; Huber Maksymiljan; Krzemieniewski Seweryn: Kwietniewski Kazimierz Łomnicki Antoni; Łomnicki Jarosław; Markowski Józef; Matakiewicz Maksymiljan; Nowicki Witołd; Parnas Jakób; Rogala Wojciech; Siemiradzki Józef; Steinhaus Hugon; Teisseyre Wawrzyniec; Thullie Maksymiljan; Tokarski Juljan; Weigel Kasper; Weigl Rudolf; Weyberg Zygmunt.

Członkowie czynni zamiejscowi: Babiński Józef Franciszek Feliks, Paryż; Bądzyński Stanisław, Warszawa; Białaszewicz Kazimierz, Warszawa; Bohdanowicz Karol, Warszawa; Bowman Izajasz, Nowy York; Broniewski Witołd, Warszawa ; Browicz Tadeusz, Kraków; Dziewoński Karol, Kraków; Godlewski Emil, Puławy; Godlewski Emil junior, Kraków; Henneguy Feliks, Paryż; Hoyer Henryk, Kraków; Joanovic Dorde, Belgrad; Kostanecki Kazimierz Telesfor, Kraków; Kreutz Stefan, Kraków; Laskowski Zygmunt, Genewa; Lugeon Maurycy, Lozanna; Marchlewski Leon, Kraków; Maurizio Adam, Bydgoszcz; Mesnager Augustyn, Paryż; Morgan Thomas Hunt, Nowy York; Mościcki Ignacy, Warszawa; Natanson Władysław, Kraków; Roger Jerzy Henryk, Paryż; Siedlecki Michał, Kraków; Sierpiński Wacław, Warszawa; Skłodowska-Curie Marja, Paryż; Szafer Władysław, Kraków; Wiśniewski Tadeusz, Warszawa; Zaremba Stanisław, Kraków.

Członkowie przybrani: De Baer Wacław, Warszawa; Bartel Kazimierz, Warszawa; Bolland Arnold, Kraków ; Czopowski Henryk, Warszawa; Dembowski Jan, Warszawa ; Eismont Józef, Warszawa; Ernst Marcin; Frankowski Eugeniusz, Warszawa; Friedberg Wilhelm, Poznań; Grochmalicki Jan Gabrjel, Poznań; Jabłoński Eugenjusz, Borysław; Jakubski Antoni Władysław, Poznań; Janicki Konstanty, Warszawa ; Klemensiewicz Zygmunt; Kling Kazimierz; Kozłowski Roman, Warszawa; Kulczyński Stanisław; Kurnatowski Kazimierz, Warszawa; Lewiński Jan, Warszawa; Loria Stanisław; Łukaszewicz Józef, Wilno; Mierzyński Tadeusz, Puławy; Moraczewski Wacław; Mydlarski Jan, Warszawa; Nowak Jan, Kraków; Pawłowski Stanisław, Poznań; Przyłęcki Bronisław, Warszawa; Reczyński Czesław; Rothfeld Jakób; Rubinowicz Wojciech; Sucharda Edward; Tołłoczko Stanisław; Tołwiński Konstanty, Borysław; Tur Jan, Warszawa; Weigner Stanisław, Borysław; Witoszyński Czesław, Warszawa; Wołoszyńska Jadwiga, Kraków.

Sekcja historji sztuki i kultury.

Przewodniczący: Leon Piniński.
Zastępca przewodniczącego: Władysław Podlacha.
Sekretarz: Mieczysław Gębarowicz.

Członkowie: Abraham Władysław; Badecki Karol; Balzer Oswald; Bernacki Ludwik; Bostel Ferdynand; Bruchnalski Wilhelm; Bulanda Edmund; Chybiński Adolf; Czołowski Aleksander; Drexler Ignacy; Finkel Ludwik; Gębarowicz Mieczysław; Kozicki Władysław; Kozłowski Leon; Lityński Michał; Lubomirski Andrzej; Mańkowski Tadeusz; Pawlikowski Jan Gwalbert; Piniński Leon; Piotrowski Józef; Podlacha Władysław; Polaczkówna Helena; Ptaśnik Jan; Śmiałek Wincenty; Stroner Władysław; Witkowski Stanisław; Zubrzycki Sas Jan.

Założyciele Towarzystwa. Gozdowski-Gozdawa Władysław (um. 1924); Orzechowicz Bolesław (um. 1927); Wierzbowski Jan.
(Członkowie obok nazwiska których nie podano miejscowości są zamieszkali we Lwowie).

REFERATY:

  • K. Tyszkowski: Poselstwo Lwa Sapiehy do Moskwy w r. 1600.
  • Dr. T. Silnicki: Organizacja archidjakonatu w Polsce średniowiecznej - (19. X).
  • Prof. Dr. Seweryn Krzemieniewski: Z badań nad mikrobakterjami
  • Prof. Dr. Wojciech Rogala: Z geologji Karpat.
  • Prof. Dr. Benedykt Fuliński: Z badań nad wirkami - (25. X.).
  • Prof. W. Bruchnalski: O t. zw. kalendarzu słowiańskim.
  • Prof. H. Gaertner: Autorstwo wierszy polskich wydanych przy „Zwierciadle" Mikołaja Reja.
  • Dr. J. Janów: O przekładach staropolskich Nowego Testamentu - (15. XI).
  • Prof. Zakrzewski: przedstawia pracę Dr. K. Maleczyńskiego „Kancelarja Odonicza" - (23. XI).
  • Prof. Dr. Z. Weyberg: Czy kwestja analogji roztworów ciekłych i kryształów mieszanych została rozstrzygnięta.
  • Prof. Dr. J. Tokarski: Przyczyny do znajomości polskich fosforytów. -0 niektórych skałach krystalicznych okolic Klesowa na Wołyniu - (29. XI).
  • Prof. Grabowski: przedstawia pracę p. t. „Krytyka literacka w Wielkopolsce za czasów Libelta i Cybulskiego".
  • Prof. Spławiński: przedstawia pracę p. Franjo Crucka; p. t. „Eufemizmy w językach słowiańskich" - (30. XI).
  • Dr. St. Tołłoczko: O fotochemicznej kondensacji etanu.
  • Prof. Dr. M. Matakiewicz: Formuła na średnią prędkość przepływu i problem prędkości, przy bardzo małych głębokościach.
  • Prof. Dr. J. Hirschler: Z badań cytologicznych nad pierwotniakami - (20. XII.).
  • Prof. A Tarnawski: Czy Sterne był powieściopisarzem?
  • Prof. Spławiński: Przyczynki do kwestji wspólności językowej.
  • Prof. St. Łempicki: Nowa interpretacja sonetu „Ajudah".
  • Prof. St. Łempicki: Nieznany kancjonał - (17. I.).
  • Prof. Abraham: przedstawia pracę Dra M. Tyrowicza:. „Jan Tyssowski" - (25. I.).
  • Prof. Dr. K. Kling: Badania nad zawartością helu w podkarpackich gazach ziemnych.
  • Prof. Dr. Jakób Parnas: O przemianie azotowej mięśnia.
  • Prof. Dr. Z. Weyberg: Kilka uwag w sprawie rozpuszczalności kryształów mieszanych sześciowodnega siarczanu kadmowo-amonowego z miedziowo-amonowym i żelazowo-amonowym - (31. I.).
  • Prof. S. Łempicki i Prof. A. Chybiński: Nieznany kancjonał z Byczyny z XVII. w.
  • Prof. J. Kuryłowicz: O intonacjach bałtyckich - (21. II.).
  • Prof. Witkowski: przedstawia pracę Dr. Gromskiej p. t. „Język Hiperidesa".
  • Prof. Chybiński: przedstawia pracę Dr. Szczepańskiej p. t. „O źródłach polskiej muzyki wielogłosowej w XV. w." Prof. Pawlikowski: przedstawia swoją pracę p. t. „Chronologja pism i rozwój idei genezyjskich Słowackiego" - (14. III.).
  • Prof. D r. Z. Weyberg: O kaolinianach wapniowców.
  • Dr. J. Rothfeld: O ośrodku dla spoczynku ciała i jego zaburzeniach w stanach chorobowych - (21. III.).
  • Dr. St. Zakrzewski: Przyczynki interpretacyjne w zakresie sprawy polsko-ruskiej od 1340-1350. (29. III.).
  • Prof. Abraham: przedstawia pracę Dra Halbana „Nauka Van Espena o stosunku do Państwa".
  • Prof. Baker: przedstawia pracę Prof. R. Taubenschlaga „Proces polski XIII. i XIV. w. do statutów Kazimierza W." - (10. V.).
  • Dr. J. Parnas: Badania chemiczne nad metamorfozą owadów (praca Dra Hellera) - (16. V.).
  • Ks. Prof. Szydelski: Anthropos mityczny - (31. V.).
  • Prof. H. Gaertner: Ze studjów nad polską fleksją historyczną.
  • Prof. T. Lehr-Spławiński: Najstarsze prasłowiańskie prawo cofania akcentów. - (13. VI-)-
  • Prof. L. Kozłowski: przedstawia pracę J. Brika „Kultury epoki kamiennej na wydmach zachodniej części południowego Wołynia". - Wczesna, starsza i środkowa epoka bronzu w Polsce - (28. VI.).

    Obok „Towarzystwa Naukowego" działa na terenie Lwowa cały szereg Towarzystw, które zajmując się specjalnemi gałęziami nauk przyczyniają się najniewątpliwiej do gruntowania i rozpowszechniania wiedzy fachowej częstokroć nietylko wśród własnych członków, ale i wśród osób zainteresowanych, dopuszczają je na posiedzenia swoje w charakterze gości. I w tym wypadku miarą świadczeń Towarzystw tych są rozliczne odczyty naukowe, połączone z dyskusjami. Opierając się na komunikach dziennikarskich ustalić można w przybliżeniu listę odczytów i prelekcyj kilku z tych Towarzystw. Jest ona najniewątplzwiej niezupełnie zamknięta i nie zawiera, niestety, wykazu wszystkich prelekcyj, niemniej może być wyrazem intensywności pracy i zainteresowania pewnych kół. Poza poniżej podanemi działał na terenie Lwowa bardzo długi łańcuch Towarzystw ograniczających pracę swoją do ciaśniejszych ram.

    POLSKIE TOWARZYSTWO FILOZOFICZNE.

    (Wygłoszono między innemi następujące prelekcje.)
  • Prof. Dr. K. Ajdukiewicz: Założenia logiki tradycyjnej (30. IX.).
  • T. Witwicki: O funkcji reprezentującej przedmiotów ogólnych i niektórych szczegółowych - (13. XI).
  • Prof Dr. H. Steinhaus: O znaczeniu studjum matematyki dia filozofji - (27. XI).
  • Prof. Dr. K. Ajdukiewicz: Analiza semantyczna zdania pytajnego - (30. XII.).
  • Dr. Z.Zawirski: Stosunek logiki do matematyki - (26. III.).
  • Dr. K. Ajdukiewicz: O arbitralności definicyj - (9. IV.).
  • Dr. S. Bautro: Idea totalności w filozofji i w teorji prawa I-II (kwiecień.).
  • Dr. M. Des Loges : Wrażenia z III. Kongresu poświęconego estetyce i ogólnej nauce o sztuce, a odbytego w Halle u S. W. dn. 7-9. VI. 1927.

    POLSKIE TOWARZYSTWO FILOLOGICZNE.
    (wśród innych znalazły się i następujące prelekcje).
  • Dr. Kazimierz Zakrzewski: Karjera rzymskiego męża stanu w V. w. po Chr. Flavius Anthemius - (28. X.).
  • Prof. Dr. R. Ganszyniec: O nowszych prądach we filologji klasycznej - (27. XI).
  • Prof. Dr. Fr. Smolka: Ptolomeusz Filadelf w świetle nowych źródeł - (19. II.).
  • Dr. St. Witkowski: Strona mechaniczna w języku i wierszu Homera - (14. V.).

    POLSKIE TOWARZYSTWO HISTORYCZNE.
    (wśród innych wygłoszono następujące prelekcje).
  • Dyr. E. Barwiński i Dr. M. Mendys: Archiwum państwowe we Lwowie - (22. X.).
  • Prof. Dr. St. Zakrzewski: Problem Stolic Polski za pierwszych Piastów - (24. XI).
  • Dr. R. Lutman: Prawno-polityczne położenie Gdańska w dawnej Polsce - (17. XII.).
  • Dr. K. Maleczyński: O kanclerzach polskich XII w. - (28. I.).
  • Dr K. Tyszkowski: Plany unji polsko-moskiewskiej na przełomie XVI i XVII w. - (11. II.).
  • Dr. J. Macurek: O aktualnych problemach czechosłowackiej historjografji - (25." II.).
  • Dr. M. Gębarowicz: Początki kultu św. Stanisława i średniowieczny zabytek w Szwecji - (8. III.).
  • Dr. J. Lechicka: Pisma polityczne z czasów przedostatniego bezkrólewia 1733-1736. - (25. III.).

    TOWARZYSTWO GEOGRAFICZNE.
    (referaty posiedzeń naukowych i publicznych).
  • Prof. E. de Martonne: „L'index d'aridite" (współczynnik pustynności.).
  • Mjr. T. Wereszczyński: Polska z aeroplanu- (20. X.).
  • Referat zbiorowy: Tymczasowe sprawozdanie z badań nad południowym zasięgiem głazów lodowych w Polsce - (3. XI).
  • Prof. Dr. Stanisław Pawłowski: Wrażenia z podróży po Egipcie - (19. XI).
  • Dr J. Wąsowicz: Polacy na Ukrainie - (1. XII.).
  • Dr. K. Smolikowski: Wrażenia z pobytu na wyspach kanaryjskich - (17. XII).
  • Dr. H. Arctowski: Historja lodowców - (21. I.).
  • Ludwik Sawicki: Sprawozdanie z wyniku badań stanowisk paleolitycznych lessowych w Gródku na Wołyniu.
  • Dr. E. Romer: Współczesna Polska - (18. II.).
  • W. Przepiórski: Nieużytki rolne w Polsce południowej - (2. III.).
  • L. Sawicki: Zagadnienie stosunku czwartorzędu Azji północnej do czwartorzędu Europy w świetle prahistorii (16. III.).

    LWOWSKI ODDZIAŁ POLSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYRODNIKÓW IM. KOPERNIKA.
    (Drugie półrocze roku administracyjnego 1926/27).
  • Dnia 19 października 1926 r. Wykład D-ra B. Rosińskiego p. t.: Dobór w małżeństwie.
  • Dnia 26 października 1926 r. Wykład D-ra R. Eplera p. t.: Rola grzybów w patalogji ludzkiej.
  • Dnia 9 listopada 1926 r. Wykład Prof. L. Kozłowskiego p. t : O zlodowaceniu północnej Rosji.
  • Dnia 23 listopada 1926 r. Wykłady: 1. Prof. H. Arctowski p. t.: Puls atmosfery; 2. H. Orkisz p. t.: 0 falowaniu atmosferycznem.
  • Dnia 30 listopada 1926 r. Wykład Prof. Szyrakiewicza p. t.: Niektóre zagadnienia ekologji roślin. (Z pokazami barwnych przeźroczy).
  • Dnia 7 grudnia 1926 r. Wykład D-ra M. Koczwary p. t.: Polodowcowa flora i klimat Podola w świetle analizy pyłkowej.
  • Dnia 14 grudnia 1926 r. Uroczyste posiedzenie ku czci Stanisława Staszica. Wykład Prof. Fulińskiego p. t.: Zasługi Staszica na polu badań przyrody ojczystej.
  • Dnia 21 grudnia 1926 r. 1. Wykład W. Podlachy p. t.: Z badań nad zorzą polarną; 2. Komunikat
  • Dra R. Kuntzego p. t.: Nowe opracowanie fauny kręgowców.
  • Dnia 11 stycznia 1927 r. Wykład Prof. S. Niemczyckiego p. t.: O witaminach.
  • Dnia 18 stycznia 1927 r. Wykład Prof. S. Niemczyckiego p. t.: O witasterynach.

    TOWARZYSTWO LEKARSKIE.
    Posiedzenia naukowe.
  • Prof. Dr. Rencki: Leczenie gruźlicy płuc przetworami złota - (1. X.).
  • Dr. Wernicki: O badaniu ciśnienia żylnego w klinice za pomocą aparatu własnej konstrukcji - phlebotensiometra - (8. X.).
  • Dr. Kazimierz Tyszka: O diurezie i środkach moczoczopędnych I. - (22. X.).
  • Dr. Kazimierz Tyszka: O diurezie i środkach moczopędnych II. Działanie przetworów rtęciowych.
  • Dr. Limanowski: Etiologja stwardnienia rozsianego mózgu i rdzenia - (5. XI).
  • Dr. Limanowski: Ut supra - (12. XI.).
  • Dr. Pisek: Laewne, wynalazca stetoskopu na tle ówczesnego stanu medycyny na Zachodzie i w Polsce.
  • Dr. Sochański: Współczesne poglądy na otyłość i jej leczenie - (26. XI. - 17. XII.).
  • Dr. Wł. Koskowski: O medycynie eksperymentalnej w Ameryce - (10. XII.).
  • Dr. Janusz: Pokazy preparatów z wąglika.
  • Dr. Limanowski: Omówienie 2 przypadków gruźliczego zajęcia mostu.
  • Dr. Chrapek: 0 badaniach nad wchłanianiem się roztworów wstrzykniętych dooskrzelowo i zastosowaniu tej drogi do celów leczniczych - (28. I.).
  • Dr. Limanowski: 2 przypadki gruźlicy mostku.
  • Dr. Tomanek: O hypertonji - (4. II.).
  • Dr. Arend: Odczyn Takata-Ara.
  • Dr. Czeżowska - Dr. Goertz: O syntalinie.
  • Dr. Elmer - Dr. Kędzierski: Doświadczenia poczynione z syntaliną w cukrzycy.
  • Dr. Tomanek: O hypertonji - (18. II.).
  • Dr. Gąsiorowski - Dr. Lipiński: O praklycznem zastosowaniu odczynu Dicków.
  • Dr. Sparrow: Akcja przeciw płonicy w Warszawie - (25. II).
  • Dr. Limanowski: Preparat z przypadku gruźlicy mostu.
  • Dr. Falkiewicz: Przypadek pseudosklerozy.
  • Dr. Janik: Przypadek wola pozamostkowego; przypadek raka krtani.
  • Dr. Lipiński: Przypadek posocznicy meningokokowej.
  • Dr. Tomanek: O hypertrofji - (4. III.).
  • Dr. Węgrzynowski: Czterokrotna terakoplastyka.
  • Dr. Tomanek: Poglądy na hypertonję i leczenie.
  • Dr. Goldschlag: Lieve do Racemosa - (11. III).
  • Prof. Ostrowski: Tętniak tętnicy udowej.
  • Dr. Ratayski: Szew tętnicy udowej.
  • Prof. Węgłowski: O przepuklinach przeponowych - (18. III.).
  • Dr. Rothfeld i Dr. Limanowski: Dwa przypadki za-czopowania tętnicy móżdżkowej tylnej.
  • Dr. Kolońska: Reumatyzm gruźliczy Ponceta.
  • Dr. Lenartowska: Dwa dalsze przypadki zwiotczenia przepony.
  • Dr Pisek: Uwagi w sprawie hypertonji - (25. III).
  • Prof. Kuczyński: Zagadnienie duru osutkowego w świetle dzisiejszych zapatrywań - (1. IV.).
  • Dr. Kuhl: Wielkich rozmiarów wysięk osierdziowy.
  • Dr. Aleksiewicz: Wyleczona zachowawczo - obustronna stopa szpotawa.
  • Dr. Ziembicki: Narodziny Eskulapa (legendamitologiczno- historyczna) - (8. IV.).
  • Prof. Koskowski: O bodźcach wydzielniczych żołądka i jelit - (6. V.).
  • Dr. Gąsiorowski: Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji Komitetu Higjeny Ligi Narodów w sprawie wścieklizny.
  • Dr. Gąsiorowski: Etjologja i epidemjologja twaidzieli jako temat międzynarodowego Zjazdu lekarzy słowiańskich - (13. V.).
  • Dr. Mierzecki: Zmiany skórne po dożylnem stosowaniu złota.
  • Dr. Janusz: Guzkowatość okołotętnicza.
  • Dr. Elsner: Kilka przypadków cukrzycy powikłanej gruźlicą płuc.
  • Dr. Griffel: 0 objawach pozapiramidowych w świetle badań bionetycznych - (20. V.).
  • Dr. Fraenklowa: Dwa przypadki paraliżu juvenilis.
  • Dr. Demianowska: Przypadek paraliżu juvenilis.
  • Prof. Rencki: Przypadek choroby Ganchera.
  • Dr. Hilarowicz: Przypadki reselicji żołądka.
  • Dr. Dolszaniecki: Dwa przypadki po splenektomji.
  • Dr. Czyżewski: 1. Szew tętnicy ramieniowej; 2. Reselicja odźwiernika po ostrem przebiciu wrzodu.
  • Dr. Elmer: Kilka przypadków cukrzycy powikłanej gruźlicą.
  • Dr. Adamówna i Dr. Rothfeld: O nakolepsji - (3. VI.).
  • Dr. Wernicki: Przyczynek do metodyki klinicznej badania czynnościowej sprawności mięśnia sercowego.
  • Dr Wernicki: Sprawozdanie ze Zjazdu lekarzy słowiańskich.
  • Dr. Meisels: Kliniczno - biologiczne podstawy naszej metody leczenia raka szyji macicy energją promieniotwórczą - (24. VI.).
  • Prof. Węgłowski: Sprawozdanie ze Zjazdu lekarzy wojskowych
  • Dr. Lenczowski: Uwagi w sprawie rokowania w raku szyji macicy na podstawie badań drobno widowych.
  • Dr. Rychłowski: Wyniki badań pęcherza moczowego przy raku szyji macicy.
  • Dr. Liebhardt: Insulina w dodatkowem leczeniu raka macicy. Pozatem: pokazy chorych.

    POLSKIE TOWARZYSTWO POLITECHNICZNE.
  • Inż. I. Brach: Urządzenie do przeładowania towarów w portach europejskich z uwzględnieniem Gdańska i Gdyni - (20. X.).
  • inż. Tomasz Kluz: Niektóre ustroje statycznie niewystarczalne w nowem dydaktycznem ujęciu - (27. X.).
  • Inż Stanisław Rybicki: Komunikacja i polityka komunikacyjna w odrodzonej Polsce - (3. XI).
  • Prof Edwin Hauswald: Naukowa organizacja produkcji w Polsce - (10. XI).
  • Inż. A. Pawłowski: Sprawozdanie z międzynarodowego Zjazdu prasy technicznej w Rzymie - (24. XI.).
  • Inż. J. Hornung: Szkoły dla rzemieślników w Małopolsce przed i po wojnie - (1. XII.).
  • Prof. E. T. Geisler: Badanie czasu roboczego - (15. XII.).
  • Prof. Edwin Hauswald: Nowe sposoby obliczania lin drucianych - (12. I.).
  • Inż. M. Altenberg: Koszta produkcji i wysokość taryf w elektrowniach parowych i wodnych - (19. I).
  • Inż. P. Drzewiecki: Wrażenia z podróży do Ameryki - (26. i.).
  • Inż. B. Pordes: Międzynarodowy Kongres drogowy w Medjolanie - (9. II).
  • Prof. L. Ebermann: O wielkich motorach Diesla - (16. II.).
  • Dr. Wł. Wrażej: Istota i rodzaje stopów lekkich - (23. II.).
  • Dr. M. Huber: Rola i znaczenie nauk ścisłych i przyrodniczych w umiejętnościach inżynierskich - (2. III)
  • Dr. W. Borowicz i Prof. E. Geisler: Problem fabrykacji turbin parowych w Polsce - (9. III.). S. Nawrocki: Zmiana konstrukcji i ulepszenia parowozów - (16. III).
  • Inż. Wł. Klimczak: Nowe kierunki w architekturze zagranicznej - (8. IV.).
  • Inż. Wł. Wrażej: Nowy sposób badania jakości żelaza kujnego w warsztacie mechanicznym - (13. IV.).
  • Prof. Edwin Hauswald: Nowy system płac- (20. IV).
  • Prof I. Drexler: Szerokość jezdni w ulicach miejskich - (4. V.).
  • Dr. K. Wątorek: Projekt polskiej nawierzchni kolejowej - (18. V.).
  • Dr. M. Matakiewicz: Reforma szkoły średniej - (25. V.)
  • Inż. W. Roszkowski: Lasy polskie a wojna - (1. VI)
  • Inż. Z. Braun: Czy budowa samochodów osiągnęła szczyt swego rozwoju - (15. VI).

    LIGA OBRONY POWIETRZNEJ PAŃSTWA.
  • Płk. Adolf Małyszko: O obronie przeciwgazowej - (11. X.).
  • Prof. K. Żurawski: Czy potrzebna nam Liga Obrony Pow. Państwa - (12. X.).
  • Adam Nowotny: Najnowsze zdobycze techniczne w lotnictwie - (14. X.).
  • Płk. Adolf Małyszko: O obronie przeciwgazowej - (15. X.)-
  • Kpt. Bolesław Orliński: Mój lot Warszawa-Tokio - Warszawa - (24, X.;.
  • Prof. Dr. Leśniański: Znaczenie przemysłu chemicznego dla obrony Państwa - (16. II.).
  • Inż. E. Małecki: Płatowce ~ (I.-II.).
  • Inż. Wł. Rubczyński: Silniki lotnicze I - II.
  • Mjr. A. Tieger: Wyekwipowanie płatowca - (22. IV).
  • Mjr. Fr. Mołodyński: Obrona przeciwlotnicza z ziemi I-II - (kwiecień.).
  • E. Małecki: Budowa płatowców - (10. VI.).

    ZWIĄZEK AWIATYCZNY STUDENTÓW POLITECHNIKI.
  • E. Małecki: Budowa Samolotu i jego fabrykacja - (11. X.).
  • Prof. Dr. L. Eberman: O silnikach lotniczych - (13. X.).
  • Mjr. T. Wereszczyński: Fotografja lotnicza dla celów pomiarowych - (14. X.).
  • Prof. Dr. St. Anczyc : Duralumin i jego ulepszenie - (15. X.).

    LWOWSKIE TOWARZYSTWO FOTOGRAFICZNE.
  • Józef Świtkowski: Celowość aparatów fotograficznych i objektywów - (21. IX.).
  • Bieniawska: O materjale światłoczułem - (5. X.).
  • Prof. A. Lenkiewicz: Drobiazgi fotograficzne - (21. X.).
  • Inż. W. Romer: O reprodukcji fotomechanicznej I (4. XI). : II (11. XI).
  • Dr. H. Mikolasch: O fotometrze Dra W Schlichtera - (25. XI).
  • Dr. Reiss : O mikrofotografii - (17. II.). Wystawa fotografji artystycznej 1-22. V. 1927.
  • J. Mierzecka: O technice gumowej - (31. V)-
  • Pozatem liczne wieczory pokazów przeźroczy.

    W minionym czasokresie niebrakło jednak również strawy duchowej i dla tych warstw społeczeństwa polskiego, które nie były skupione w Towarzystwach naukowych. Czynne były Organizacje i Towarzystwa, które propagowały wiedzę w przystępniejszej formie. Zaliczyćby do nich należało przedewszystkiem Kasyno i Koło literacko-artystyczne, które pozatem było żywem ogniskiem życia towarzyskiego Lwowa.

    KASYNO I KOŁO LITERACKO-ARTYSTYCZNE.

    Największe w mieście zrzeszenie polskiej inteligencji, liczące 800 członków, przyjmowanych wedle statutu balotem, powstało w czasie wojny ze zlania się Koła literackiego z dawnem Kasynem miejskiem dla celów współżycia towarzyskiego. Z dłuższego letargu, z zamkniętego życia na wewnątrz, od lat 3 wypływa Towarzystwo pod nowym Zarządem w szybkim tempie na czoło stowarzyszeń, nadając prawie ton kulturalnemu życiu miejskiemu. Znane są już wszystkim stałe sezony tego Towarzystwa trwające od października do końca kwietnia. Co czwartek gromadzi publiczność ciekawa prelekcja, lub koncert, często niepośledniej marki. Przyjęły się również niedzielne dancingi prawdziwie wybranego towarzystwa (wstęp jedynie za bardzo ostrożnie wydawanemi legitymacjami), które pod hasłem, krótko, tanio a dobrze są prawie zawsze przepełnione. Wprowadziło też Kasyno Koła i Liter.-Art. stałe „Soboty" (ostatnie w miesiącu), rodzaj dawnych wieczorów literacko-artystycznych, coś jakby większe przyjęcia salonowe przy herbatce, na których oprócz pogawędki improwizowane bywają nowe piosenki, poezje, nieznane jeszcze utwory muzyczne i wokalne, opowiadane nowości, bajki etc. Towarzystwo posiada najbogatszą w mieście czytelnię dla swych członków, bo posiadającą 85 pism (67 krajowych i 18 zagranicznych; 39 codziennych i 46 perjodycznych.). Księgozbiór (bibljoteka - dostępna dla członków) wynosi: 6.319. dzieł w 7.400 tomach. Dr. Wł. Hojnacki.

    PRELEKCJE.

  • Ignacy Dembowski: „Z wycieczki po Ameryce na kongres w Chicago" (23. X.;.
  • Prof. Un. Jag. Dr. Zdzisław Jachimecki: „Twórczość Karola Szymanowskiego na tle epoki współczesnej". (28. X).
  • Prof. Dr. Jan Sas Zubrzycki: „Zamek na Wawelu w świetle najnowszych odkryć" - z 150 przeźroczami. (11-12. XI).
  • Tadeusz Michał Nittmann: „W cieniu palm i minaretów Marokka" (wrażenia z podróży). (19. XI).
  • Prof. Uniw. Konstanty Chyliński: „Miasto Ur w Chaldei, ojczyzna Abrahama" (z przeźroczami). (25. XI).
  • Jan Parandowski: "Tajemnice Rzymu". (9. XII.).
  • Karol Hubert Rostworowski: „Demokracje i dyktatorzy w ciągu wieków. (16. XII.). „Wieczór satyr i fraszek M. Rodocia" - wykonawca: Czesław Krzyżanowki - conferencier literacki: Henryk Cepnik. (28. XII.).
  • Prof. Un. Warsz. Dr. Władysław Witwicki: „Usposobienie a budowa ciała. (4. I).
  • Prof. Un. Dr. Tadeusz Lehr-Spławiński: „Wzajemne stosunki polsko-ruskie w dziedzinie językowej". (27. I.).
  • Dr. Jan Rogowski: „Geneza Wojska Polskiego na Syberii". (10. II.).
  • Prof. Uniw. Zygmunt Smogorzewski: „Cywilizacja arabska (muzułmańska)" (z przeźroczami) (17. II.).
  • Prof. Uniw. Dr. Eugenjusz Romer: „Współczesna Polska" (z przeźroczami) (wspólnie z Towarzystwem Geograficznem). (18. II.).
  • Dr. Władysław Terlecki: „Realizm magiczny". (24. II).
  • Karol Hubert Rostworowski: „Bolszewizm w miłości". (10. III).
  • Wieczór ku czci Beethovena: Prof. Uniw. Jag. Dr. Józef Reiss : „Bethoveen apostoł idealizmu". Illustracja muzyczna: prof. Marjan Dąbrowski, Dr. Marek Bauer. (17. III).
  • Dr. Józef Wąsowicz: „Wielkie odkrycia geograficzne lat ostatnich: Bieguny - Tybet - Pustynie" (z przeźroczami) (wspólnie z Towarzystwem Geograficznem). (18. III.).
  • Prof. Dr. Walery Goetel: „Przez łańcuchy górskie w Hiszpanji" z 150 obrazami świetlnymi. (21. III.).
  • Stanisław Machniewicz: „Kultura mieszkania" (31.111).
  • Wanda Melzer-Rutkowska : „Kobieta turecka bez welonu". (7. IV.)
  • Wanda Melzer-Rutkowska: „Co widziałam w Argentynie i Brazylji?" (9, IV.).
  • Wieczór ku czci Chopina: Stanisław Niewiadomski: „Młodość Chopina". Recital fort. Prof. Józef Turczyński - pianista (28. IV.).

    Budzącemi zawsze zainteresowanie okazywały się wykłady o „Najnowszej literaturze francuskiej" wygłaszane przez lektora Uniwersytetu Jana Kazimierza P. Singevina, jak niemniej aranżowane przez Związek Zawodowy Literatów nieliczne, ale pierwszorzędnej wartości prelekcje. Do silnie frekwentowanych należały pozatem: Powszechne wykłady Uniwersytetu i Politechniki.

    CYKL O NAJNOWSZEJ LITERATURZE FRANCUSKIEJ.

  • Lektor A. J. K. Singevin: Tendencje dzisiejszej powieści - 4.I.
  • Lektor A. J. K. Singevin: Recepty starszej generacji. J. Bourget - 7. I.
  • Lektor A. J. K. Singevin:Rzecz o „Le Disciple" - 11. I.
  • Lektor A. J. K. Singevin: Elemir Bourges - 14. I.
  • Lektor A. J. K. Singevin: Rzecz o „Le Crepuscule des Dieux -18. I.
  • Lektor A. J. K. Singevin: Rene Bazin - 21. I
  • Lektor A. J. K. Singevin: Rene Boyleave - 25. I.
  • Lektor A. J. K. Singevin: Estaunie - 28. I.
  • P. Benoit i Cl. Farrere - 4. II.
  • P. Benoit i Cl. Farrere P. Mac- Orlan ou le sens moderne de l'aventure - 8. II.
  • P. Benoit i Cl. Farrere P. Morand - 11-15 II.
  • P. Benoit i Cl. Farrere Valery Larbaud - 18 22 nouvelles du roman francais: Le monologue interieur - 25. II.
  • P. Benoit i Cl. Farrere Claudel - 8. II.
  • P. Benoit i Cl. Farrere Les techniques, 11 - III.
  • Montherlant 15. III.
  • Drieu la Rochelle - 18. III.
  • P. Valery - 22. - 29. - III.
  • Andre Gido -1.-5. IV.
  • Marcel Proust 8, 12. - IV.
  • J. Giraudoux - 22. IV.
  • Jules Romains - 26. IV.
  • Georges Dehamel - 29. IV.
  • Lektor A. J. K. Singevin: Mauriae - 18. V.
  • Cocteau et Radiguet - 19. V.
  • Litterateurs de Suisse Romande - 20. V.
  • De Dada au Surrealisme 24. V.
  • Vues generales sur la litterature recente - 27. V.

    ZAWODOWY ZWIĄZEK LITERACKI.
  • Prof. Dr. Juljusz Kleiner: Książę Niezłomny - Calderona. - (2. XI.).
  • Janusz Strachocki: Nowoczesna scena, - nowoczesny aktor - (15. I.)
  • Prof. Wacław Moraczewski: Twórczość Marcelego Prousta, - (5. III.).
  • Prof. Dr. Juljusz Kleiner: Genezis z Ducha - (8. IV.).

    POWSZECHNE WYKŁADY UNIWERSYTETU I POLITECHNIKI.

    (Między innemi wygłoszono następujące wykłady):

    S. I. Współczesna armja narodowa:

  • Gen. Wł. Sikorski: Rola wychowawcza armji.
  • Gen. Norwid-Neugebauer: Samowystarczalność gospodarcza Polski w czasie wojny - (10. XI.).
  • Płk. Adam Koc: Wojna nowoczesna wojną narodową - (14. XI).
  • Płk. Adam Koc: Powstanie Armji Polskiej - (15. XI).
  • Płk. Janusz Głuchowski: Bitwa nad Niemnem - (21. XI).

    S. II. Wielka rewolucja francuska:

  • Dr. Karol Nittman: Francja w przededniu rewolucji - (8. XII.).
  • Dr. Karol Nittman: Upadek dawnego ustroju społecznego - (11. XII.).
  • Dr. Karol Nittman: Europa w walce z rewolucją - (12. XII.).
  • Dr. Karol Nittman: Pierwsza republika francuska - (16 XII.).
  • Dr. Karol Nittman: 1793 - Straszny rok we Francji - (18. XII.).
  • Dr. Karol Nittman: Rządy Dyrektorjatu i kampanja włoska Bonapartego - (19. XII.).

    S. III.

  • Ks. Prof. Dr. S. Szydelski: Świadectwo Tacyta o Chrystusie i Chrześcijanach - (13 I).
  • Ks. Prof. Dr. S. Szydelski: List Pliniusza młodszego do Trajana - (15. I.).
  • Prof. Dr. L. Caro: Program gospodarczy Polski I. - (17. I). II. - (18. I.).
  • Ks. Prof. Dr. P. Stach: Apokalipsa św. Jana i jej znaczenie dla Chrześcijaństwa - (20. I.).
  • Prof. Dr. A. Paszkudzki: Idea walki o naprawę Rzeczypospolitej w wieku XVI, XVIII i w Polsce obecnej - (21. I.).
  • Prof. Dr. A. Paszkudzki: Ustawa z dnia 2. VIII. 1926 r. zmieniająca Konstytucję marcową - (23. I.).
  • Dr. A. Zierhoffer: Teorja Wegenera przesuwania się kontynentów - (26. I.).
  • Dr. Wł. Terlecki: Zagadnienia sztuki nowożytnej - (28.I.).

    S. IV.

  • Prof. E. Żyliński: O podstawach matematyki - (21.11.).
  • Prof. A. Łomnicki: Rachunek prawdopodobieństwa i jego zastosowanie - (23. II.).
  • Dr. H. Steinhaus: Czem jest matematyka i czem się objawia jej postęp - (25. II.).

    S. V.

  • Dr. St. Zakrzewski: Zasada parlamentaryzmu w dziejach Polski - (2. III.).
  • Dr. St. Grabski: Prawa i przywileje posłów - (15. III).
  • Dr. A. Wereszczyński: Ostatnie zmiany Konstytucji Polskiej - (16. III.).

    S. VI.

  • Dr. J. Frostig: O psychoanalizie (5 wykładów) - (marzec).

    S. VII.

  • Prof. Wł. Tarnawski: Cykl tragedji Szekspira - (kwiecień - maj).

    Równie czynnym okazał się: Uniwersytet ludowy im. Adama Mickiewicza, skupiający w sobie wybitnych prelegentów, którzy w wykładach swoich poruszali najróżnorodniejsze, często aktualne tematy. Działalności jego, jakoteż Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego poświęcamy osobny artykuł, pomieszczając go poniżej wraz z wykazem wygłoszonych wykładów.

    TOW. UNIWERSYTETU ROBOTNICZEGO (TUR.)

    UNIWERSYTET LUDOWY IM. A. MICKIEWICZA.

    (Praca oświatowa).

    Zadaniem TUR. jest szerzenie oświaty i uświadomienia społecznego wśród szerokich mas robotniczych za pomocą odczytów, wykładów, pogadanek, dyskusyj, przez urządzanie akademij, przedstawień teatralnych, przez aranżowanie wycieczek, zwiedzanie muzeów i t. p. Prócz tego do świadczeń Towarzystwa zaliczyć jeszcze należy zakładanie bibljotek i prowadzenie licznych wypożyczalń książek.

    W roku ubiegłym urządził TUR. odczyty na następujące tematy: *„Faszyzm i jego krzewiciele w Polsce" (prelegent wybitny polityk poseł Niedziałkowski); *„Kryzys Komunizmu* (prelegent poseł Czapiński).

    Prócz wyżej wymienionych szereg wykładów w Związkach Zawodowych, a to: u Kolejarzy (ZZK.), Pracowników gminnych, Metalowców, Stolarzy, Pracowników gastronomicznych, Kaflarzy, Browarników. Wykładów tych odbyło się 21 na następujące tematy:

  • „Socjalizm w chwili obecnej a kwestja narodowościowa".
  • „Polityka mieszkaniowa a rozbudowa miast".
  • „Walka proletarjatu o kulturę".
  • „Rewolucja na Wschodzie".
  • „Manifest komunistyczny podstawą nowoczesnego socjalizmu".
  • „Szkolnictwo jako podstawa demokracji".
  • „Organizacje Zawodowe a socjalizm".
  • „Szkoła przyszłości". Niektóre z tych wykładów ilustrowane były przeźroczami. Prelegentami byli: Dr. Elster, Dr. Mierzecki, Dr. Dręgiewicz, Frőlich, Dr. Loewenstein, Dr. Herschtal, Dr. Hollaender, Red. Skalak, Sokołowski, Smulikowska, Trawiecka i Kopilewicz. W połowie grudnia 1926 roku urządzono uroczystą akademję ku czci Stefana Żeromskiego, z referatem o jego twórczości, wygłoszonym przez Prof Kubińskiego, recytacjami z Jego dzieł, wygłoszonemi przez artystów teatru miejsk. PP. Ładosiównę, Dobrowolskiego i Strachockiego, oraz produkcjami muzycznemi Prof. Trusiównej, art. opery pp. Platówny i Cyganika, oraz pp. Altenberga i Leszczyńskiego.

    Ponadto wykupiono jedno przedstawienie teatralne - „Róży" Żeromskiego (w miesiącu marcu 1927 roku), chcąc umożliwić klasie pracującej poznanie tego dzieła w ramach scenicznych. Przedsięwzięcie to spotkało się z dużem zrozumieniem, czego dowodem był teatr wysprzedany do ostatniego miejsca.

    Przy Towarzystwie Uniwersytetu Robotniczego powstała ostatnio organizacja młodzieży TUR. skupiająca w swem łonie młodzież robotniczą wszelkich zawodów, która spędza wolny od pracy czas w lokalu organizacji na słuchaniu wykładów, pogadankach, lub grach i zabawach towarzyskich. Z inicjatywy owego zrzeszenia odbył się jeden wiec młodzieży robotniczej, na którym wygłosili referaty ob.: Dubois, Cohn i Morawski (przybyli specjalnie na ten wiec z Warszawy) i ob. Dziurzyński z Kałusza.

    Prócz wyżej wzmiankowanego wiecu w Kole młodzieży TUR. wygłoszono szereg planowych wykładów na najrozmaitsze tematy.

    Podobną działalność jak TUR. prowadzi pokrewne mu Towarzystwo mające za sobą przeszło 30 lat działalności: Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza we Lwowie, Za czas 1926/27 Uniwersytet Ludowy rozwinął intensywną pracę w kierunku oświatowym, urządzając odczyty tak w związkach robotniczych zawodowych, jak i cykle wykładów powszechnych w lokalach: szkoły Konar-skiego, Muzeum przemysłowego i w XI Instytutu Technologicznego. Odbyły się więc cykle wykładów: z biologji, geografji ziem polskich, dziedziny sztuki i estetyki i t. p. Prze-ważna część wykładów ilustrowana była przeźroczami.

    Ponadto odbywały się specjalne zebrania dla dzieci na których wygłaszano odpowiednie wykłady i opowiadały bajki panie: Smulikowrska i Frőhlichowa.

    Grono prelegentów w okresie sprawozdawczym tworzyli: pp. Prof. Fuliński, Dr. Westwalewicz, Dr. Mendys, Prof. Zierhoffer, Dr. Czyżewski, Dr. Koczwara, Kunze, Prof. Cieśla, Machniewicz, Dr. Terlecki, Feliks Daszyński, Sabatowski? Smulikowska, Prof. Łopuszański, Inż. Libański, Prof. Kubiński, Frőhlich, Frőlichowa, Prof. Kochanowski Red. Skalak, Dąbrowski, Prof. Wacek, Inż. Pilat i W. Podlacha.

    Prócz pokaźnych cyklów wykładów poważną rubrykę stanowi w działalności Uniwersytetu Ludowego dział filmowy. W sprawozdawczym okresie wyświetlono we Lwowie i na prowincji w 20 miastach Polski 19 filmów, z któ rych 8 jest własnością Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego.

    Uniwersytet Ludowy ustawicznie dąży do tego, by dojść do odpowiednich funduszów, któreby mu umożliwiły zbudowanie domu oświatowego, gdzie w odpowiedniem pomieszczeniu i przy pomocy odpowiedniego aparatu możnaby prowadzić pracę oświatową na szeroką skalę. Red. Bronisław Skalak.

    UNIWERSYTET LUDOWY im. A. MICKIEWICZA.
  • Dr. M. Westwalewicz: Woda i jej znaczenie w przemyśle.
  • Inż. Jan Domaszewski: Historja i rozwój środków komunikacyjnych w ciągu wieków - (15. XI.)
  • Dr. B. Fuliński: O zdolnościach twórczych organizmu - (18. XI.).
  • Dr. Sabatowski: O gruźlicy - (20. XI.).
  • Prof. Wacek: Wycieczka po Anglji - (20. XI).
  • Dr. M. Westwalewicz: O prawach fizyko-chemicznych- (22. XI).
  • Inż. Jan Domaszewski: Rozwój sieci komunikacyjnych świata - (22. XI).
  • Dr. B. Fuliński: Troska o potomstwo - (25. XI).
  • Prof. Dr. Jakób Parnas: Fizjologiczne podstawy ćwiczeń fizycznych - (26. XI).
  • J. Anikiewicz: O odżywianiu i witaminach - (27. XI).
  • M. Smulikowska: Bajki - (28. XI).
  • M. Kopilewicz: Znaczenie ognia w przyrodzie.
  • Dr. M. Westwalewicz: Węglowodory - (6. XII.).
  • Prof. M. Łopuszański: O odżywianiu i witaminach - (7. XII, 12. XII., 17. XII.).
  • Dr. B. Fuliński: O zjawiskach dziedziczenia - (9. XII).
  • Inż. E. Libański: Jak powstają, żyją i giną światy - (10. XII.).
  • A. Tiger: Zarys rozwoju lotnictwa - (11. XII, 13. XII.).
  • Dr. M. Westwalewicz: Maź pogazowa i gaz świetlny - (13. XII.).
  • Inż. ELibański: Z dziedziny najnowszych wynalazków - (15. XII).
  • Dr. H. Mierzecki: Choroby skórne tramwajarzy - (18. XII.).
  • A. Tiger: Zarys rozwoju lotnictwa II. - (20. XII.).
  • Inż. E Libański: System planetarny i prace Kopernika i Newtona - (10. L, 15. I)
  • Dr. M. Mendys: Rozwój terytorjalny Państwa Polskiego - (11. I.)
  • Dr. Prof. M. Łopuszański: O najważniejszych czynnościach organizmu ludzkiego - (13. I.).
  • Inż. E. Libański: Jak tworzyła się skorupa ziemska - (14. I).
  • Dr. A. Zierhoffer: Wybrane zagadnienia z geografji politycznej Państwa Polskiego - (14. I).
  • Inż. E. Libański: Opanowanie tajemniczych krain - (16. I.).
  • Dr. J. Czyżowski: Hydrograf ja ziem polskich I. - (25.1., II. - 28. I.).
  • Prof. M. Łopuszański: O mózgu ludzkim i jego czynnościach - (26. L).
  • Inż. E. Libański: Obraz wszechświata - (26. I.).
  • Inż. E. Libański: Jak bytował człowiek pierwotny - (27. I.).
  • Prof. M. Łopuszański: Najważniejsze czynności organizmu ludzkiego - _ (28. I.).
  • Prof. R. Kubiński: Żeromski a klasa pracująca - (29. I. 23. II).
  • Dr. A. Zierhoffer: Stosunki gospodarcze polskie - (22. II.).
  • Inż. E. Libański: Dzieje ziemi - (24. II.).
  • Prof. J. Kochanowski: Pogląd na budowę komórki i genezę życia - (24. II).
  • Dr. H. Mierzecki: Życie płciowe - (24 II.).
  • W. Podlacha: Rozwój komunikacji wodnej w ciągu wieków - (25. II).
  • Dr. H. Mierzecki: Obrona społeczeństwa i jednostki przed chorobami weneryeznemi - (26. II.).
  • Prof. St. Machniewicz: Estetyka mieszkania - I. -II. (8.-11. IV, 16. V.).
  • Inż. E. Libański: Człowiek przedhistoryczny -(11. III.).
  • Inż. K. Pilat: Technologja drewna - (13. III.).
  • Dr. Wł. Terlecki: Jak patrzeć na dzieła sztuki - (I.-II. 15.-18. III.).
  • Red. B. Skalak: Walka dwóch światów - (16. III., 6. IV.)-
  • R. Froelich: O kopalniach rudy i wytapianiu żelaza - (16. III.).
  • Prof. H. Cieśla: Robotnik a sztuka - 19 i 20 wieku - (19. III.).
  • St. Machniewicz: Nowe piękno (estetyka maszyny) - (1 IV.).
  • Dr. Wł. Terlecki: Znaczenie Jacka Malczewskiego w malarstwie polskiem - (5. IV.).
  • Dr. H. Mikolasch: Fotografja artystyczna - (8. IV.).
  • Inż. E. Libański: O najnowszych wynalazkach (automaty) - (6. IV.).
  • Inż. E. Libański: Cuda nowoczesnej techniki - (8. IV.).
  • Prof. M. Łopuszański: Świat niewidzialny - (7. IV).
  • Dr. H. Mierzecki: Choroby zawodowe skóry u tramwajarzy - (9. IV.).
  • Dr. J. Czyżewski: Krajobraz Karpat Wschodnich - (25. IV.).
  • M. Janiszewski: Krajobraz Tatr - (2. V.)

    Poza wymienionemi, do silnie frekwentowanych wykładów należały : „Niedzielne popularne wykłady higieniczne", które odbywały się w sali kinoteatru „Marysieńka", illustrowane obfitym materjałem przeźroczy.

    NIEDZIELNE POPULARNE WYKŁADY HIGJENICZNE.
  • Dr. W. Łuczyński: Wpływ życia i jego warunków na zużywalność naczyń krwionośnych i serca - (14. XI).
  • Dr. W. Lipiński: O szkarlatynie i szczepionkach przeciwszkarlatynowych - (21. XI).
  • Dr. J. Drak : O egipskiem zapaleniu ócz i środkach zaradczych - (28. XI).
  • Dr. T. Ostrowski: Gruźlica kości i stawów i jej leczenie - (5. XII.).
  • Dr. M. Andruszewski: O chorobach wenerycznych (dla mężczyzn) - 12. XII.).
  • Dr. K. Bocheński: O chorobach wenerycznych (dla kobiet) - (9. XII.).
  • Dr. A. Trawiński: O znaczeniu i zapobieganiu przenoszenia się chorób za pośrednictwem mięsa na człowieka - (9. L).
  • Dr. W. Tychowski: Starzenie się a higjena życia - (23.1.).
  • Prof. Dr. Steusing: Jak się należy ochronić przed chorobami zakażnemi - (30. I.)
  • Dr. B. Duchowicz: Prawda o alkoholu - (27. II.).
  • Dr. A. Trawiński: Plaga szczurów - (13. III).
  • Dr. T. Groer: O dzieciach, które jeść nie chcą - (27. III).
  • Dr. Progulski: Hygjena niemowlęcia - (3. IV).
  • Dr. J. Fritz: Higjena młodzieży szkolnej i osobliwości okresu dojrzewania - (24. IV).
  • Dr. Tychowski: Hygjena okresu starości - (15. V).

    Ponadto wygłoszono w minionym roku szereg odczytów niezwiązanych w cykle, na najrozmaitsze tematy, urządzanych przez różnorodne Stowarzyszenia. Wykłady te odbywały się w różnych salach, nierzadko zaś związane były z poczynaniami filantropijnemi. Wykaz ich zamieszczamy również pragnąc dać obraz różnorodności tematów, jakie przez omawiany przeciąg czasu były w mieście naszem z estrady poruszane.

    Tytuły wykładów.

  • Dr. Stanisław Szurlej: Siły moralne Narodu - (24. X).
  • St. Jarosz: O Tatrach, Pieninach, Podhalu - (25. X).
  • T. Teodorowicz: Znaczenie grzybów dla handlu i przemysłu polskiego - (4. X).
  • T. Teodorowicz: Hodowla pieczarek - (6. XI).
  • Wacław Sieroszewski: Piłsudski a Mussolini.
  • Z. Zygmuntowicz: Jak przyszło do obrony Lwowa - (20. XI).
  • Posłanka Wanda Łądzina: Zjawiska w Lourdes - (22. XI).
  • Dyr. Lityński; Historyczne posłannictwo Lwowa - (20. XI).
  • Prof. Dr. A. Wereszczyński: Prezydent Rzeczypospolitej.
  • Dr. St. Laskownicki: O transfuzji krwi. - (27. XI).
  • Dr. T. Nittman: Widowiska i publiczność Paryża I.-II.,- (11 -12. XII.)
  • Dr. A. Karpuszko: Napoleon w świetle nowszych badań - (18. XII).
  • Dr. K. Polakiewicz: Obecna sytuacja państwowa - (18. XII).
  • E. Libański: Dyktatura miłości a nienawiść - (7. I).
  • Poseł T. Reger: Jak powstał człowiek pierwotny -(10. I.)
  • Dr Macurek: Związki polsko-czeskie w epoce Jagiellońskiej - (22. I).
  • T. Nitmann: Kobieta i miłość na afrykańskim brzegu - (31. I)
  • Inż. B. T. Geisler: Zagadnienia twórczości fabrycznej - (31. I).
  • Inż. B. T. Geisler: Kierownictwo fabryk maszyn - (2. II).
  • Inż. B. T. Geisler: Oddziały wykonawcze fabryk maszyn - (4. II)
  • Prof. Dr. H. Arctowski: Ku biegunom - (13. II).
  • Prof. P. Sokolnicki: Elektryczność w gospodarstwie domowem - (24. II).
  • Dr. A. Zierhoffer: Badania fizjograficzne w Polsce, ich stan i perspektywy rozwoju - (25. II).
  • K. Giżycki: W stepach Mongolji - (27. II).
  • St. Jasiński: Dostęp Polski do morza a postulaty niemieckie. - (28. II).
  • Prof. L. Piniński: O historycznych kościołach Anglji - (5 III).
  • Red. T. Wieniawa-Długoszewski: Głód-Mocarz w ujęciu Hamsuna i Andrejewa - (7. III).
  • W. Goetel: Piękno Litwy, Tatr i Pirenejów a zagadnienia ochrony przyrody - (20. III).
  • Prof. J. Zubrzycki: Pałac Dożów w Wenecji - (26. III).
  • Prof. Dr M. Matakiewicz: Drogi wodne w Polsce i kanał Wisła-Dniestr-Prut-Bałtyk-Morze Czarne z połączeniem do Lwowa - (26. III).
  • Adam Uziembło: Idea morska - (30. IV).

    Oto zarys najogólniejszy pracy naukowej i oświatowej we Lwowie za ubiegły okres czasu. Mając świadomość, że nie jest on w zupełności zamknięty, że poza omówionemi poczynaniami wiele Towarzystw, Zrzeszeń i Organizacyj pracowało intesywnie zyskuje się pewność, że na tem polu Lwów zdziałał wiele i że i pod tym względem wierny pozostał swej tradycji.

    St. H.

    Data utworzenia strony: 2006-11-27

    • Powrót
    Licznik